کاربردهای عملی بلاک‌چین

بلوک‌ها بررو‌ی بلاک‌چین داده هایی را در مورد تراکنش های مالی ذخیره میکنند. در حالی که ما این ویژگی را کنار میگذاریم، کاشف به عمل می آید که بلاک‌چین در واقع یک روش بسیار قابل اعتماد برای ذخیره انواع داده های دیگر تراکنش ها است. در حقیقت از فناوری بلاک‌چین می توان برای ذخیره داده ها در تبادل املاک، ایستگاه‌های زنجیره تأمین و حتی رأی دادن به نامزد ها و نمایندگان استفاده کرد.
شبکه خدمت رسانی Deloitte به تازگی هزار شرکت را در هفت کشور در مورد ادغام بلاک‌چین در کنش های تجاری خود مورد نظرسنجی قرار داده است. نظرسنجی آنها نشان داد که ۳۴درصد آنها در حال حاظر از فناوری بلاک‌چین استفاده کرده و ۴۱درصد دیگر نیز انتظار دارند که ظرف ۱۲ ماه آینده از این فناوری بهره ببرند. بعلاوه، نزدیک به ۴۰درصد شرکتهای مورد بررسی اذعان کردند که در سال آینده بالغ بر ۵ میلیون دلار یا بیشتر در بلاک‌چین سرمایه گذاری خواهند کرد. در اینجا برخی از متداول ترین کاربردهای بلاک‌چین را بررسی میکنیم.

استفاده‌ی بانکی

شايد هيچ صنعتي بيش از بانكداري از مزاياي استفاده از بلاک‌چین در فعاليت هاي تجاري خود سود نبرد. مؤسسات مالی فقط در ساعات کاری  شش روز در هفته فعالیت می کنند. این بدان معناست که برای مثال اگر شما چکی را در روز پنجشنبه ساعت ۱ بعد از ظهر به حساب واریز کنید، احتمالاً باید برای رسیدن پول به حسابتان تا صبح روز شنبه منتظر بمانید. حتی اگر سپرده گذاری خود را در ساعات کاری انجام دهید، هنوز هم به دلیل حجم بالای تراکنش‌ها، یک تا سه روز تراکنشتان میتواند برای تایید به طول بیانجامد. در مورد بلاک‌چین اما باید بگوییم که هرگز کارتان به تاخیر نخواهد افتاد.

با ادغام بلاک‌چین در بانک ها، مشتریان، صرف نظر از زمان یا روز هفته می توانند معاملات خود را در طی ۱۰ دقیقه، یعنی مدت زمان لازم برای افزودن بلوک به زنجیره، پردازش کنند. با وجود بلاک‌چین، بانک ها این فرصت را دارند که نقل و انتقال وجوه بین موسسات را سریعتر و ایمن تر انجام دهند. به عنوان مثال، روند تسویه حساب و ترخیص در بورس می تواند تا سه روز (یا در صورتی که بانک ها در سطح بین المللی تجارت کنند بیشتر) به طول بیانجامد، و این بدین معناست که پول و سهام برای آن زمان بطور کلی راکد باقی میمانند.

با توجه به حجم مبالغ، حتی این چند روز وقفه در انتقال می تواند هزینه ها و ریسک های قابل توجهی را برای بانک ها به همراه داشته باشد. Santander ، یک بانک اروپایی، و Capgemini، یک سازمان مشاوره‌ای در فرانسه، هزینه صرفه جویی از طریق برنامه های مبتنی بر بلاک‌چین را به ترتیب بالغ بر ۲۰ و ۱۶ میلیارد دلار در سال ارزیابی کردند.

استفاده در ارز دیجیتال یا زمزپایه

بلاک‌چین بستر معاملات ارزهای رمزپایه مانند بیت کوین را تشکیل می دهد. همانطور که پیش‌تر گفتیم، ارزهایی مانند دلار آمریکا توسط یک مقام مرکزی که معمولاً بانک یا دولت میباشد تنظیم و تأیید می شود. داده و ارز یک کاربر که تحت یک سیستم مرکزی اداره میشود اصولا تحت تاثیر بانک یا دولت ها قرار دارد. اگر بانک مربوطه ورشکست شده و یا در یک کشور با دولتی ناپایدار مستقر باشد، ممکن است ارزش پول آنها در معرض خطر بیافتد. نگرانی هایی از این دست منجر به بوجود آمدن بیت‌کوین شد.

بلاک‌چین توسط بیت‌کوین و دیگر ارز های رمزپایه با گسترش عملیاتش در سرتاسر شبکه رایانه‌ای این اجازه را میدهد تا بدون نیاز به مرجعیت مرکزی کار خود را دنبال کند. این امر نه تنها ریسک را کاهش داده بلکه بسیاری از هزینه های تراکنش و پردازش ها را نیز از میان برمیدارد. این امر همچنین به کشورهایی با ارزهای ناپایدار، ارز پایدارتری با کابردهای بیشتر و شبکه گسترده تری از افراد و موسسات مورد معامله، چه داخلی و یا بین المللی می دهد.

استفاده در خدمات بهداشتی

ارائه دهندگان خدمات بهداشتی می توانند از بلاك‌چین برای ایمن نگه داشتن سوابق پزشکی بیماران خود بهره ببرند. هنگامی که یک پرونده پزشکی جدید ایجاد و ثبت می شود، می توان آن را درون زنجیره مکتوب کرد و از این رو به بیماران این نوید را داد که پرونده‌شان دیگر قابل تغییر نخواهد بود. سوابق مذکور می تواند با یک کلید خصوصی بر روی بلاک‌چین رمزگذاری و ذخیره شوند، به طوری که فقط توسط افراد خاص قابل دسترسی باشند تا از این طریق از حریم شخصی حفاظت شود.

استفاده در سوابق املاک

اگر وقت خود را در دفتر ثبت محل خود گذرانده باشید تا کنون متوجه شدید که روند ثبت حقوق مالکیت بسیار طاقت‌فرسا و ناکارآمد است. امروزه باید قباله یا سند بصورت فیزیکی به یک کارمند دولتی در دفتر ثبت محلی تحویل داده شده و سپس به صورت دستی در بانک اطلاعاتی مرکزی و فهرست عمومی شهر وارد شود. در مورد اختلاف بر سر املاک، مطالبات مربوط به دارایی باید با شاخص یا فهرست عمومی منطبق گردد.

این فرایند نه تنها پرهزینه و وقت گیر است بلکه با خطای انسانی نیز همراه است و هرگونه عدم دقت باعث می شود ردیابی مالکیت اموال دشوارتر و ناکارآمدتر شود. بلاک‌چین پتانسیل این را دارد تا نیاز بر اسکن اسناد و مدارک و ردیابی آنها بطور فیزیکی را در دفاتر اسناد از میان بردارد. اگر مالکیت املاک در بلاک‌چین ذخیره و تأیید شود، مالکان می توانند اطمینان حاصل کنند که سند آنها دقیق و دائمی خواهد بود.

استفاده در قرارداد های هوشمند

قرارداد هوشمند یک کد کامپیوتری است که می تواند برای امر سهولت، تأیید یا مذاکره در مورد توافق نامه در داخل زنجیره ساخته شود. قراردادهای هوشمند تحت یک سری شرایط که کاربران با آنها توافق میکنند عمل می کنند. با تحقق این شرایط، مفاد توافقنامه به طور خودکار انجام می شود.

به طور مثال : من با استفاده از یک قرارداد هوشمند، آپارتمان خود را به شما اجاره میدهم و موافقت می کنم که به محض پرداخت مبلغ سپرده، کلید درب آپارتمان را به شما بسپارم. هر دوی ما وظایف خود را در قبال معامله به قرارداد هوشمند ارسال می کنیم. سپس این قرارداد بصورت خودکار کلید درب را در روز پرداخت اجاره توسط شما، به شما تحویل میدهد، و در صورت عدم رعایت کردن مفاد از سوی من، مبلغ سپرده به شما پس داده میشود. این امر هزینه‌های ناشی از استفاده از دفتر اسناد رسمی یا شخص ثالث را حذف می کند.

استفاده در زنجیره تامین کالا

تهیه کنندگان می توانند از بلاک‌چین برای ثبت اصالت کالاهایی که خریداری کرده اند استفاده کنند. این امر به شرکتها اجازه می دهد تا صحت محصولات خود را به همراه برچسب های بهداشتی و… مانند “ارگانیک” ، “محلی” بررسی کنند.

طبق گذارشات Forbes، صنایع غذایی در حال حرکت به سمت استفاده از بلاک‌چین هستند تا مسیر و ایمنی مواد غذایی را از مزرعه تا زمانی که بدست خریدار برسد پیگیری کنند.

استفاده در رای گیری

رأی دادن با استفاده از بلاک‌چین میتواند تقلب را در انتخابات، همانطور که در انتخابات میان دوره ای نوامبر ۲۰۱۸ در غرب ویرجینیا آزمایش شد، ریشه کن و افزایش مشارکت رای دهندگان را بهمراه داشته باشد. هر رأی به عنوان یک بلوک در بلاک‌چین ذخیره شده و تقریبا آنرا غیر قابل دستکاری یا تغییر می‌کند. پروتکل بلاک‌چین همچنین باعث شفافیت در روند انتخابات شده و پرسنل مورد نیاز برای انجام انتخابات را کاهش، و نتایج را بطور لحظه‌ای به سمع و نظر مقامات میرساند.

علی‌رغم مزایا و معایبش، پتانسیل بلاک‌چین بعنوان یک سیستم ثبت سوابق غیر متمرکز تقریبا بدون محدودیت است. فناوری بلاک‌چین از حریم خصوصی کاربران و افزایش امنیت گرفته تا کاهش هزینه های پردازش و خطاهای کمتر را به خوبی میتواند پوشش دهد.

در ویدئو زیر کاربردهای بلاکچین را با هم مرور میکنیم:

شرکت های فعال در حوزه بلاکچین

چند شرکت مطرح دنیا که در حوزه های مختلف از فناوری بلاکچین استفاده میکنند در تصویر زیر مشاهده میکنید:

مزایا فناوری بلاکچین

• بالا رفتن دقت در عملکرد با حذف نیروی انسانی در روند تایید.
• کاهش در هزینه ها با حذف واسط یا شخص ثالت در روند تایید.
• عدم تمرکز دستکاری اطلاعات سخت تر میکند.
• تراکنش ها و معاملات ایمن، اختصاصی و کارآمد هستند.
• فناوری شفاف.

معایب فناوری بلاکچین

• هزینه بالای فناوری مرتبط با ماینینگ (استخراج) بیت‌کوین.
• تراکنش های پایین بر ثانیه.
• تاریخچه استفاده در فعالیت های غیرقانونی.
• قابل هک شدن.

در این قسمت مزایا بلاک‌چین در مشاغل موجود در بازار را با جزییات بررسی میکنیم.

دقت زنجیره

معاملات در شبکه بلاک‌چین توسط شبکه ای از هزاران یا میلیونها رایانه تأیید می شود. این امر تقریبا حضور انسانی را در فرآیند تأیید حذف و در نتیجه خطای انسانی کمتری و اطلاعات دقیق تری به ثبت می‌رسند. حتی اگر یک رایانه در شبکه دچار اشتباه محاسباتی شود، این خطا فقط در یک نسخه از بلاک‌چین اعمال می شود. برای اینکه این خطا در بقیه بلاک‌چین پخش شود، حداقل باید ۵۱ درصد رایانه های شبکه مرتکب این خطا بشوند، که تقریباً غیرممکن میباشد.

کاهش هزینه ها

معمولا افراد برای تأیید معاملاتشان به بانک، برای امضای سند به دفتر ثبت اسناد و برای ازدواج به دفتر ثبت ازدواج مبلغی را میپردازند. بلاک چین نیاز به تایید شخص ثالث و طبعا از قبل آن، هزینه های مربوط به آنرا از میان برمیدارد. برای مثال صاحبان مشاغل هر وقت از کارتهای اعتباری استفاده کنند هزینه کمتری را متحمل می شوند، زیرا بانک ها مجبور هستند این تراکنش ها را پردازش کنند. اما بیت‌کوین از طرفی دیگر دارای مرجعیت اصلی نیست (غیر متمرکز است) و عملا هیچ هزینه معامله ای را در بر نمیگیرد.

عدم تمرکز

بلاک‌چین هیچ یک از اطلاعات خود را در یک مکان مرکزی ذخیره نمی کند و در عوض آن را کپی و در شبکه ای از رایانه ها پخش می کند. هرگاه یک بلاک جدید به زنجیره بلوک اضافه شود، هر رایانه ای از شبکه بلاک‌چین خود را به روز کرده تا خود را با تغییرات منطبق کند. بلاک‌چین با پخش آن اطلاعات در شبکه به جای ذخیره کردن آن در یک پایگاه داده اصلی، کار را برای دستکاری آن داده ها دشوارتر میکند. اگر نسخه ای از بلاک‌چین به دست هکری بیافتد، فقط یک نسخه از اطلاعات به جای کل شبکه به خطر می افتد.

تراکنش کارآمد

معاملاتی که از دالان یک مقام مرکزی عبور میکنند، برای تکمیل واریز میتوانند چند روز به طول بیانجامند. در حالی که موسسات مالی ساعات کاری داشته و پنج روز در هفته فعالیت می کنند، بلاک‌چین ۲۴ ساعته و در هفت روز هفته کار می کند. معاملات میتوانند طی ده دقیقه تکمیل و در عرض چند ساعت ایمن شوند. این امر خصوصاً برای تجارتهای برون مرزی، که معمولاً به دلیل مسائل مربوط به تفاوت زمانی و اینکه همه طرفین باید پردازش را تأیید کنند بسیار طولانی تر میشوند، مفید میباشد.

تراکنش و معاملات خصوصی

بسیاری از شبکه های بلاک‌چین به عنوان پایگاه‌های داده عمومی عمل می کنند، یعنی هرکس که به اینترنت متصل باشد می تواند تاریخچه معاملات شبکه را مشاهده کند. اما گرچه کاربران می توانند به جزئیات مربوط به معاملات دسترسی پیدا کنند، ولی هرگز نمی توانند به اطلاعات مربوط به کاربرانی که این معاملات را انجام می دهند دسترسی پیدا کنند. اینکه شبکه‌های بلاک‌چین مانند بیت کوین ناشناس هستند یک سوء برداشت رایج است. در واقع آنها محرمانه هستند.

بطوری که وقتی یک کاربر معاملات عمومی انجام می دهد، کد منحصر به فرد به نام کلید عمومی، به جای اطلاعات شخصی آنها در بلاک‌چین ثبت می شود. گرچه هویت شخص با آدرس بلاک‌چین آنها مرتبط است، اما این امر مانع از دستیابی اطلاعات شخصی کاربر توسط هکرها، همانطور که می تواند هنگام هک کردن یک بانک اتفاق بیفتد، میشود.

تراکنش های ایمن

پس از ثبت معامله، صحت آن میبایست توسط شبکه بلاک‌چین تأییدشود. هزاران یا حتی میلیون ها رایانه در بلاک‌چین هرچه سریعتر جزئیات صحت خرید را تصدیق میکنند. و تا زمانی که رایانه ای معامله را تأیید کرد، در قالب یک بلوک به زنجیره بلوک اضافه می شود. هر بلوک در بلاک‌چین حاوی هش منحصر بفرد خود و قبل از خود میباشد. هنگامیکه اطلاعات مربوط به یک بلوک به هر روشی ویرایش می شود، کد هش آن بلوک تغییر کرده اما کد هش موجود در بلوک پس از آن بدون تغییر باقی میماند. این تفاوت، هرگونه تغییر در اطلاعات بلاک‌چین بدون اینکه کسی متوجه شود را دشوار میکند.

شفافیت

گرچه اطلاعات شخصی در مورد بلاک‌چین خصوصی نگه داشته شود، اما خود فناوری تقریباً همیشه (در اصطلاح) منبع باز یا open source میباشد. بدین معنا که کاربران در شبکه بلاک‌چین می توانند تا زمانی که اکثریت قدرت محاسباتی شبکه از آنها پشتیبانی کنند، کد را مطابق آنچه که مناسبشان است اصلاح کنند. کد یا منبع باز بودن داده ها روی بلاک‌چین همچنین باعث می شود تا دستکاری آنها دشوارتر شود. با وجود میلیونها رایانه در شبکه بلاک‌چین در هر زمان، بعید است کسی بدون آنکه دیگران متوجه شوند تغییری در داده ها ایجاد کند.

بلاک‌چین علی‌رغم نکات مثبتش با چالش هایی نیز روبروست. موانع استفاده از فناوری بلاک‌چین امروزه فقط فنی نیست. عمده ترین چالش ها سیاسی و بحث‌های قانونی‌است، البته اگر چیزی در مورد صرف کردن هزاران ساعت برای طراحی نرم‌افزار و سرور مورد نیاز برای ادغام بلاک‌چین در شبکه های تجاری فعلی صحبتی انجام ندهیم.

در اینجا برخی از چالش های پیش رو در راه استفاده گسترده از بلاک‌چین بررسی میکنیم.

هزینه مربوط به فناوری

گرچه بلاک‌چین می تواند باعث صرفه جویی برای مصرف کنندگان در هزینه های معامله شود، اما این فناوری آنقدر ها هم رایگان نیست. مثلا سیستم “اثبات عمل” یا “proof of work” که بیت کوین برای تایید معاملات از آن استفاده می کند مقدار وسیعی از قدرت محاسباتی را مصرف می کند. در دنیای واقعی این قدرت نزدیک به چیزی است که دانمارک بطور سالانه استفاده می کند. تمام این انرژی هزینه‌زاست و طبق تحقیقات جدیدی که شرکت تحقیقاتی Elite Fixtures انجام داده، هزینه استخراج تنها یک بیت کوین با توجه به موقعیت مکانی، از ۵۳۱ دلار به ۲۶.۱۷۰ دلار متغیر است.
با توجه به متوسط هزینه انرژی در ایالات متحده، این رقم نزدیک به ۴.۵۷۵ دلار است. علیرغم هزینه های استخراج بیت کوین، کاربران هزینه برق را نیز باید برای تایید معاملات بر روی بلاک‌چین بالا ببرند. این امر به این دلیل است که وقتی استخراج‌کنندگان بلوکی به بلاک‌چینِ بیت‌کوین اضافه می کنند، آنقدری بیت‌کوین دریافت میکنند که ارزش صرف این حجم زمان و انرژی را داشته باشد. اما درمورد بلاکچین هایی که از ارز دیجیتال استفاده نمی کنند، باید به استخراج کنندگان پول یا انگیزه‌ای برای تأیید معاملات داده شود.

سرعت ناکارآمد

بیت کوین یک مورد مطالعاتی عالی برای مطالعه ناکارآمدی بلاک‌چین میباشد. سیستم “اثبات عمل” بیت‌کوین حدود ده دقیقه طول می کشد تا یک بلوک جدید را به بلاک‌چین اضافه کند. با این سرعت، تخمین زده می شود که شبکه بلا‌ک‌چین تنها هفت تراکنش در هر ثانیه را مدیریت کند. گرچه ارزهای دیجیتالی دیگری مانند اِثِریِم با ۲۰، و بیت‌کوین‌کَش با ۶۰ تراکنش بر ثانیه عملکرد بهتری نسبت به بیت‌کوین دارند، اما هنوز هم توسط بلا‌‌ک‌چین محدود هستند. کارت اعتباری Legacy Visa میتواند تا ۲۴۰۰۰ تراکنش بر ثانیه را پردازش کند.

فعالیت های غیر قانونی

در حالی که مقوله محرمانه بودن در شبکه بلاک‌چین کاربران را از هک و بحث حریم خصوصی محافظت می کند، اما امکان فعالیت و تجارت‌های غیرقانونی را در شبکه بلاک‌چین نیز فراهم میسازد. نمونه مشهور آن استفاده از بلاک‌چین در معاملات غیرقانونی، احتمالاً Silk Road، یک بازار به اصطلاح”دارک ‌وب” آنلاین است که از فوریه ۲۰۱۱ تا اکتبر ۲۰۱۳ به فعالیت خود ادامه داد که سرانجام توسط FBI متوقف شد.
این وب سایت به کاربران اجازه میداد تا بدون ردیابی در وب سایت جستجو کرده و خریدهای غیرقانونی در بیت کوین انجام دهند.
مقررات فعلی ایالات متحده از ناشناس ماندن کامل کاربرانی که مبادلات برخط، مانند آنهایی که روی بلاک‌چین ساخته شده اند انجام میدهند، جلوگیری بعمل می آورد. در ایالات متحده، مبادلات برخط باید حاوی اطلاعات مشتریان هنگام باز کردن حساب بوده، هویت هر مشتری را تأیید کنند و همچنان اطمینان حاصل کنند که مشتریان در لیست سازمان های مشکوک حظور ندارند.

نگرانی های بانک مرکزی

چندین بانک مرکزی از جمله فدرال رزرو ، بانک کانادا و بانک مرکزی انگلیس، درخواست بازرسی درمورد ارزهای دیجیتالی را دادند. مطابق گزارش بانك انگلیس در فوریه ۲۰۱۵، “تحقیقات بیشتری لازم است در خصوص طراحی سیستمی كه بتواند از فناوری دفتر‌کل همگانی استفاده كند، بدون اینكه توانایی بانك مركزی در خصوص كنترل ارز خود و امنیت سیستم در برابر حمله سیستمیك را به خطر بیاندازد” صورت بگیرد.

مستعد هک شدن

ارز‌های دیجیتال جدیدتر و شبکه های بلاک‌چین مستعد حملات ۵۱ درصدی میباشند. اجرای این حملات بدلیل نیاز بر قدرت محاسباتی بالا جهت بدست آوردن کنترل اکثریت شبکه بلاک‌چین بسیار کار دشواری میباشد. اما جوزف بوناو (Joseph Bonneau)، محقق علوم کامپیوتر NYU گفته است که این موضوع ممکن است اینطور باقی نماند و تغییر کند.

با تشکر از همراهی شما با سلسله مقالات بلاکچین،سعی کردیم در این سه مقاله به طور کامل بلاکچین را به طور عملی و کاربردی توضیح دهیم، شما میتوانید سوالات خود را در مورد این بخش با ما در میان بگذارید.